Geoffrey Hinton Kimdir? Derin Öğrenmenin Babası

---

Geoffrey Hinton kimdir? Yapay zekâ dünyasında “derin öğrenmenin babası” olarak bilinen Geoffrey Hinton, sinir ağları teorisini geliştiren ve modern AI devrimini mümkün kılan en önemli bilim insanlarından biridir. Onun araştırmaları sayesinde ChatGPT, Google Translate ve görüntü tanıma sistemleri gibi teknolojiler hayatımıza girdi.

Erken Yaşamı ve Eğitim

Geoffrey Everest Hinton, 6 Aralık 1947’de Londra, İngiltere’de doğdu. Ailesi bilimle iç içeydi; büyük dedesi George Boole, “Boole cebiri”ni geliştirerek bilgisayar biliminin temellerini atmıştı. Bu miras, Hinton’ın düşünme biçimini şekillendirdi.

Hinton, Cambridge Üniversitesi’nde deneysel psikoloji eğitimi aldı. İnsan beyninin bilgi işleme biçimine büyük ilgi duyuyordu. Daha sonra Edinburgh Üniversitesi’nde bilgisayar bilimi doktorasını tamamladı. Tez konusu: “Yapay sinir ağlarında öğrenme süreçleri.”

Bu çalışma, gelecekte yapay zekânın en güçlü dalı haline gelecek olan derin öğrenme (deep learning)’in ilk teorik adımıydı.

Yapay Sinir Ağlarının Doğuşu

1980’lerde Hinton, beynin nöron yapısından esinlenen yapay sinir ağları üzerine çalışmaya başladı. O dönemde birçok akademisyen bu alana kuşkuyla bakıyordu. Bilgisayarlar yeterince güçlü değildi ve bu modellerin pratikte işe yarayacağı düşünülmüyordu.

Ancak Hinton vazgeçmedi. “Geri yayılım (backpropagation)” adlı algoritmayı geliştirerek sinir ağlarının veriden öğrenmesini mümkün kıldı. Bu yöntem, günümüzün tüm derin öğrenme sistemlerinin temelidir.

Toronto Üniversitesi ve Derin Öğrenme Devrimi

1990’larda Toronto Üniversitesi’nde profesör olarak çalışmaya başlayan Hinton, araştırma ekibiyle birlikte derin öğrenme algoritmalarını geliştirmeye devam etti. Uzun yıllar boyunca az sayıda destekçisi olsa da 2010’larda donanım gücünün artmasıyla birlikte fikirleri yeniden gündeme geldi.

2012’de Hinton ve öğrencileri Alex Krizhevsky ile Ilya Sutskever, ImageNet yarışmasında devrim yarattı. Geliştirdikleri AlexNet modeli, görsel tanımada insan gözüne yaklaşan bir başarı elde etti. Bu olay, yapay zekâ devriminin başlangıcı olarak kabul edilir.

Google ve OpenAI Dönemi

2013 yılında Hinton, Google tarafından işe alındı. Burada konuşma tanıma, otomatik çeviri ve görsel arama gibi alanlarda yapay zekâ teknolojilerinin gelişmesine katkı sağladı.

Ayrıca, OpenAI’nin kurucu ekibinde yer alan araştırmacılar arasında ilham kaynağı oldu. Bugün kullanılan GPT, DALL·E ve benzeri modeller, doğrudan onun geliştirdiği sinir ağı prensiplerine dayanır.

Hinton’ın Vizyonu

Hinton, yapay zekâyı yalnızca teknik bir araç değil, insan zihnini anlama yolu olarak görür. Ona göre makineler, bilinçli düşünme sürecine yaklaşabilir — ancak bu süreç dikkatle yönetilmelidir.

“Yapay zekâ, insanlığın en güçlü buluşu olabilir — ama aynı zamanda en tehlikelisi de.”

Bu uyarısıyla Hinton, AI etiği konusunda aktif bir düşünür haline gelmiştir. 2023 yılında Google’daki görevinden ayrılarak, yapay zekânın etik sınırları üzerine bağımsız çalışmalara yönelmiştir.

Bilimsel Katkıları

Hinton’ın çalışmaları şunları mümkün kılmıştır:

• Derin öğrenme algoritmalarının geliştirilmesi
• Görüntü, ses ve metin tanıma teknolojileri
• Otonom araç sistemleri
• Doğal dil işleme (NLP) modelleri

Bugün her akıllı telefon, her yapay zekâ asistanı onun fikirlerinden bir iz taşır.

Ödüller ve Tanınırlık

• 2016: IEEE James Clerk Maxwell Ödülü
• 2018: Turing Ödülü (AI’nin Nobel’i)
• 2020: Royal Society Üyeliği
• 2023: Time “Yapay Zekâ Çağının Vicdanı” unvanı

İlginç Bilgiler

• Hinton, hâlâ e-postalarını kendisi yazar ve büyük ölçüde çevrimdışı yaşamayı tercih eder.
• 70 yaşına kadar konferanslarda el yazısıyla not tutardı.
• “Bilgisayarlar düşünür mü?” sorusuna her zaman şu cevabı verir: “Henüz değil, ama yaklaşıyorlar.”

Geoffrey Hinton’ın Felsefesi

“İnsan zekâsını anlamanın en iyi yolu, onu yeniden yaratmaya çalışmaktır.”

“Makine öğrenmesi, insan beynine açılan bir penceredir.”

Sonuç

Geoffrey Hinton kimdir? sorusunun cevabı, yapay zekânın kalbini atan adamdır. Onun geliştirdiği derin öğrenme teknikleri, modern teknolojinin her alanına nüfuz etmiştir. Bugün kullandığımız her akıllı sistem, onun onlarca yıl süren sabırlı araştırmalarının bir ürünüdür.

Geoffrey Hinton, yalnızca bir bilim insanı değil, insan düşüncesinin dijital yankısını yaratan bir vizyonerdir.